Άνοια:
Τα χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης D συνδέονται με κακή γνωστική λειτουργία

Έχει υπολογιστεί ότι ανά 65 δευτερόλεπτα κάποιος άνθρωπος εμφανίζει νόσο Alzheimer και ότι το 60 – 80%  των ατόμων με άνοια έχουν νόσο Alzheimer. Το Alzheimer καθώς εξελίσσεται επηρεάζει τη μνήμη, τη σκέψη και ως εκ τούτου, τη συμπεριφορά του πάσχοντος. Παρόλο που η νόσος εμφανίζεται συνήθως σε άτομα μεγαλύτερα των 65 ετών, υπάρχουν και περιστατικά πρώιμης έναρξης στα οποία η ασθένεια εμφανίζεται μεταξύ 40 και 50 ετών.

Οι πιθανές αιτίες της άνοιας, συμπεριλαμβανομένης της νόσου Alzheimer, παραμένουν ακόμη ασαφείς και αποτελούν αντικείμενο συνεχούς έρευνας.

Προσφάτως μια νέα μελέτη ξεκίνησε την διερεύνηση, για πρώτη φορά,  της  παρουσίας βιταμίνης D στον εγκέφαλο και την πιθανή επίδρασή της στη γνωστική λειτουργία.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι η καλύτερη γνωστική λειτουργία σχετίζεται με άτομα που έχουν υψηλότερες συγκεντρώσεις βιταμίνης D στον εγκέφαλό τους. Πριν από την συγκεκριμένη  μελέτη, δεν ήταν σαφές εάν η βιταμίνη D μπορούσε να υπάρχει στον εγκέφαλο.

Η επικεφαλής ερευνητής Kyla Shea, Ph.D., ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Tufts στη Μασαχουσέτη που ειδικεύεται στον ρόλο των μικροθρεπτικών συστατικών σε ασθένειες και αναπηρίες που σχετίζονται με την ηλικία, ανέφερε ότι:

«Μια σειρά από μελέτες έδειξαν ότι, τα υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα συσχετίστηκαν με μικρότερη γνωστική εξασθένηση και χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας. Παρόλα αυτά, εξαιτίας του ότι δεν υπήρχε καμία γνώση για την ύπαρξη ή μη της βιταμίνης D στον ανθρώπινο εγκέφαλο, τα επίπεδα της βιταμίνης  στον ορό του  αίματος ήταν πιθανός δείκτης άλλων παθολογικών ή μη καταστάσεων».

Για τη συγκεκριμένη μελέτη, οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα 290 θανόντων που είχαν συμμετάσχει στο Rush Memory and Aging Project μέχρι την αποβίωσή τους.

Από τους συμμετέχοντες κατά την πρώτη εγγραφή, κανείς δεν έπασχε από άνοια, όλοι τους ήταν άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, το γνωστικό τους επίπεδο μετρούνταν καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης και όλοι τους ήταν δωρητές οργάνων μετά θάνατον.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι υψηλότερες συγκεντρώσεις της βιταμίνης D στον εγκέφαλο των συμμετεχόντων (και στις τέσσερις περιοχές του), συσχετίστηκαν με 25% έως 33% χαμηλότερες πιθανότητες εμφάνισης άνοιας ή ήπιας γνωστικής εξασθένησης αυτών, έως και την τελευταία εξέταση πριν του θάνατό τους.

Ο Τhomas HJ Burne, Ph.D., αναπληρωτής καθηγητής αναπτυξιακής νευροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Queensland  της  Αυστραλίας, που δεν συμμετείχε στη μελέτη, ανέφερε ότι:

«Η μελέτη είναι σίγουρα πρωτότυπη. Δεν έχει υπάρξει κάτι ανάλογο στο παρελθόν που να συσχετίζει τα επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα και στον εγκέφαλο σε άτομα που παρακολουθήθηκαν πριν από την έναρξη της νόσου έως και τον θάνατό τους. Αυτό είναι ένα πολύτιμο σύνολο δεδομένων και μπορεί να προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες».

Οι ερευνητές παρακολούθησαν τα επίπεδα μιας μορφής βιταμίνης D, της 25(OH)D3  στον εγκέφαλο, και ειδικά στις περιοχές του μεσαίου κροταφικού φλοιού , του μεσομετωπιαίου  φλοιού, της  παρεγκεφαλίδας και της λευκής ουσίας αυτού. Οι συγκεκριμένες περιοχές έχουν εμπλακεί σε διάφορους τύπους και στάδια άνοιας, συμπεριλαμβανομένης της νόσου Alzheimer καθώς αυτής με σωμάτια Lewy.

Ο Dr.Burne, εξέφρασε τον προβληματισμό του σχετικά με την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων στην μέτρηση  της 25(OH)D3  σ’ έναν ιστό ιδιαίτερα πυκνό σε λιπίδια, όπως ο εγκεφαλικός. Πρόσθεσε επίσης, ότι η μελέτη ήταν ασαφής σχετικά με την λήψη ή όχι διατροφικών συμπληρωμάτων από τους συμμετέχοντες, τα οποία, όπως είπε, ενδέχεται να αλλάξουν την ερμηνεία των ευρημάτων. Επιπλέον, η μελέτη δεν βρήκε καμία συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων της βιταμίνης D και των αμυλοειδών πλακών, που θεωρούνται μεταξύ των πιθανών αιτιών της νόσου Alzheimer.

«Η συσσώρευση β-αμυλοειδούς και η δημιουργία αμυλοειδών πλακών ίσως τελικά να μην αποτελεί  την αιτία της άνοιας ή της γνωστικής εξασθένησης, γεγονός που μπορεί να εξηγήσει το μεγάλο ποσοστό αποτυχίας των κλινικών δοκιμών με  στόχευση την μείωση του β-αμυλοειδούς», είπε o Dr.Burne  και  «ως εκ τούτου, δεν αποτελεί έκπληξη για μένα ότι δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της βιταμίνης D και του β-αμυλοειδούς».

Επιπλέον, οι ερευνητές δεν παρατήρησαν συσχέτιση με τα σωματία Lewy, υποδηλώνοντας ότι η βιταμίνη D δεν συνδέεται με τον τύπο  αυτής της  άνοιας  που σχετίζεται μ’ αυτά.  Επίσης, δεν βρήκαν καμία σχέση μεταξύ της βιταμίνης D, τόσο με αλλοιώσεις της λευκής ουσίας, όσο και με κλινικά ευρήματα που ακολουθούν ένα μικρό εγκεφαλικό επεισόδιο.

«Η τρέχουσα έρευνά μας εστιάζει προς την αγγειακή άνοια, για την οποία υπάρχουν στοιχεία βιολογικής αληθοφάνειας», είπε ο Dr.Shea.

Ο ρόλος που παίζει η βιταμίνη D στη γνωστική λειτουργία δεν είναι πλήρως κατανοητός. Όμως, αυτή είναι η πρώτη μελέτη που εξετάζει τα επίπεδα βιταμίνης D στον εγκέφαλο και την πιθανή συσχέτιση με τα γνωστικά αποτελέσματα.

Ο Dr. Shea σημείωσε ότι  η βιταμίνη D μάλλον εμπλέκεται σε μονοπάτια κυτταρικής σηματοδότησης που μπορεί να αποτελούν μέρος του νευροεκφυλισμού.

Ωστόσο, ο νευροεκφυλισμός αυτός είναι πολύπλοκος και δεν είναι ακόμη  καλά κατανοητός.

«Δεν υπάρχουν σήμερα μελέτες που να εξηγούν τον τρόπο με τον όποιον σχετίζονται η ανεπάρκεια της βιταμίνης D και η γνωστική εξασθένηση, αλλά υπάρχουν  πολλές που δείχνουν την συσχέτιση μεταξύ τους» σημείωσε ο Dr.Burne, αναφέροντας ως παράδειγμα μια μελέτη σε ποντίκια που διεξήγαγε το 2019.

Ο Dr. Burne πρόσθεσε ότι: «η ανεπάρκεια βιταμίνης D συνδέεται με  μειωμένο μέγεθος ιππόκαμπου και διαταραγμένη δομική συνδεσιμότητα σε ασθενείς με ήπια γνωστική εξασθένηση».

Ωστόσο παρά τα παραπάνω ευρήματα, για την καλύτερη κατανόηση του “ρόλου” της βιταμίνης D στην γνωστική εξασθένηση, απαιτείται περαιτέρω έρευνα.