Ποσοτικός προσδιορισμός τρυπτάσης ορού

Tα σιτευτικά κύτταρα (μαστοκύτταρα) αποτελούν μία ιδιαίτερη κατηγορία κυττάρων. Προέρχονται από τα πολυδύναμα προγονικά κύτταρα του μυελού των οστών και αποτελούν ανοσιακά κύτταρα της μυελοειδούς σειράς.

Βρίσκονται διάσπαρτα παντού μέσα στο σώμα, στους συνδετικούς ιστούς, κοντά στα αιμοφόρα και τα λεμφικά αγγεία, μέσα στα νεύρα, στο δέρμα, στους πνεύμονες, στο γαστρεντερικό και ουροποιητικό σωλήνα.

Κατέχουν βασικό ρόλο στη διατήρηση πολλών φυσιολογικών λειτουργιών του οργανισμού, όμως παράλληλα αποτελούν και ρυθμιστικούς παράγοντες στην παθοφυσιολογία αρκετών ασθενειών, όπως στις φλεγμονώδεις παθήσεις, στις αιματολογικές νόσους και στις αλλεργικές αντιδράσεις.

Στα μαστοκύτταρα και σε μικρότερο βαθμό στα βασεόφιλα κύτταρα, παράγεται και αποθηκεύεται η τρυπτάση.

Η τρυπτάση είναι μια ουδέτερη πρωτεάση με Μ.Β. 134 kDa και αποτελεί το κυρίαρχο πρωτεϊνικό συστατικό των εκκριτικών κοκκίων των μαστοκυττάρων. Μαζί με άλλες ουσίες όπως η ισταμίνη, η ηπαρίνη και η χυμάση, ανήκει στους προσχηματισμένους μεσολαβητές που απελευθερώνονται στον εξωκυττάριο χώρο κατά την αποκοκκίωση τους.

Η άλφα-τρυπτάση και η β-τρυπτάση αποτελούν τις δύο κύριες ισομορφές της τρυπτάσης που παράγονται στα μαστοκύτταρα.

Οι προτρυπτάσες (α-προτρυπτάση και β-προτρυπτάση), είναι αυτές που δίνουν την τιμή στην ολική τρυπτάση ορού. Η ώριμη β-τρυπτάση που παράγεται και αποθηκεύεται στα μαστοκύτταρα, είναι αυτή που απελευθερώνεται κατά την αποκοκκίωση σε μία αναφυλακτική αντίδραση.

Στην κλινική πράξη, οι τιμές που ενδιαφέρουν είναι δύο:

Α) Η βασική τιμή της (base line) που μετράται στον ορό του ασθενούς και έχει ως όριο τα 11,4 ng/mL.  Εάν είναι αυξημένη, τότε αυτό μπορεί να υποδηλώνει αυξημένο αριθμό μαστοκυττάρων και θα πρέπει να εξετάζεται το ενδεχόμενο μαστοκυττάρωσης, σύνδρομα ενεργοποίησης μαστοκυττάρων (MCAS) ή κλωνικής διαταραχής των μαστοκυττάρων.

Β) Η μέτρηση της απότομης αύξησης στην τιμή της, αμέσως μετά την εκδήλωση μίας αναφυλακτικής αντίδρασης, ως αποτέλεσμα επαφής με αλλεργιογονικό παράγοντα. Η συγκεκριμένη μέτρηση έχει την ιδιαιτερότητα, ότι θα πρέπει να γίνεται εντός διαστήματος 3-4 ωρών από την έναρξη της αλλεργικής αντίδρασης. 

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι η τρυπτάση δείχνει να αυξάνεται με την ηλικία (κατά 0.28 μg/L  της τιμής βάσης ανά δεκαετία), ακόμη κι όταν υπάρχει θεραπεία των ασθενειών στις οποίες εκφράζεται.

Συμπερασματικά, η τρυπτάση αποτελεί έναν ευαίσθητο και σημαντικό βίο-δείκτη, μέσω του οποίου παρέχεται ειδική πληροφόρηση για την τεκμηρίωση της διάγνωσης περιστατικών/παθήσεων από τον Αλλεργιολόγο ή τον Αιματολόγο.