QuantiFERON -TBGoldPlus – ανίχνευση κυτταρικής ανοσιακής απάντησης για την διάγνωση της φυματίωσης

Η φυματίωση είναι μια εξαιρετικά μεταδοτική μολυσματική νόσος που προκαλείται κυρίως από το Mycobacterium tuberculosis, αλλά και από ένα σύμπλεγμα τεσσάρων ακόμη μυκοβακτηρίων (M. bovis, M. africanum , M. microti, Μ. canetti) σπανιότερα. Τα μυκοβακτήρια  συνήθως διασπείρονται σε νέους ξενιστές μέσω αερομεταφερόμενων σταγονιδίων από άτομα με ενεργή φυματίωση. 

Ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που έχει μολυνθεί από το μυκοβακτήριο της φυματίωσης φέρει ασυμπτωματικές λανθάνουσες λοιμώξεις  ενώ  ένα μικρό ποσοστό μπορεί να εξελιχθεί σε ενεργή νόσο. 

Η λανθάνουσα φυματίωση (LTBI) είναι μια μη μεταδοτική ασυμπτωματική κατάσταση που παραμένει ως έχει για πολλά χρόνια και μπορεί κάποια στιγμή να εξελιχθεί σε ενεργή νόσο, ιδιαίτερα σε ασθενείς με κατεσταλμένο  ανοσιακό σύστημα. Μέχρι πρόσφατα, η μοναδική δοκιμασία για τη διάγνωση και την θεραπεία  της λανθάνουσας φυματίωσης ήταν η δερμοαντίδραση της φυματίνης (Mantoux), η οποία όμως έχει τα μειονεκτήματα της υποκειμενικότητας στην ερμηνεία, της περιορισμένης ευαισθησίας στους ανοσοκατεσταλμένους  και της πιθανότητας ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων σε εμβολιασθέντες με βάκιλο Calmette – Guerin (BCG) η κατόπιν λοίμωξης από άλλα μυκοβακτηρίδια εκτός του συμπλέγματος  M. tuberculosis. 

Το QuantiFERON-TB Gold Plus είναι μια δοκιμασία διέγερσης ανοσιακών κυττάρων και  απελευθέρωσης ιντερφερόνης-γ ( interferon-gamma release assay/IGRA) από αυτά, δια μέσου της οποίας αξιολογείται η κυτταρική ανοσιακή απόκριση σε πεπτιδικά αντιγόνα που προσομοιώνουν μυκοβακτηριακές πρωτεΐνες (ESAT-6 και CFP-10) του συμπλέγματος M. tuberculosis. 

Συγκεκριμένα, στο αίμα όσων έχουν μολυνθεί  κυκλοφορούν συνήθως μνημονικά  CD3+CD4+ και CD3+CD8+ T λεμφοκύτταρα, τα οποία ερχόμενα σε επαφή in vitro μ’ αυτά τ’ αντιγόνα (ESAT-6 και CFP-10) τα αναγνωρίζουν και εκκρίνουν ιντερφερόνη-γ (IFN-γ). 

Η ανίχνευση και ποσοτικοποίηση της IFN-γ αποτελεί τη βάση αυτού του ελέγχου. Πρέπει ν’ αναφερθεί ότι οι πρωτεΐνες διέγερσης (ESAT-6 και CFP-10), απουσιάζουν από όλα τα BCG στελέχη και από τα περισσότερα μη φυματικά μυκοβακτήρια  με εξαίρεση τα M. kansasii, Μ. szulgai, M. marinum αυξάνοντας την ειδικότητα της δοκιμασίας (ασθενείς που εμβολιάσθηκαν με BCG είτε μολύνθηκαν με περιβαλλοντικά μυκοβακτήρια δίνουν αρνητικό αποτέλεσμα). 

Παρ όλο που το QuantiFERON -TB Gold Plus συμβάλει σημαντικά στη διαγνωστική προσέγγιση  τόσο της λανθάνουσας όσο και της ενεργούς φυματίωσης, στερείται της δυνατότητας διάκρισης μεταξύ των δύο  καταστάσεων  όπως και της ενδεχόμενης λοίμωξης από αλλά μη φυματικά μυκοβακτήρια  που προαναφέρθηκαν (M. kansasii, M. szulgai, M. marinum). Ως εκ τούτου η ερμηνεία των αποτελεσμάτων της εξέτασης σε συνδυασμό με αλλά κλινικά και εργαστηριακά ευρημάτα (απεικονιστικά) κρίνεται απαραίτητη.