RT-QuIC στο ΕΝΥ – Νόσος Creutzfeldt-Jakob
Η νόσος Creutzfeldt-Jakob (CJD) είναι μια νευροεκφυλιστική ασθένεια, η οποία ανήκει στην οικογένεια των μεταδοτικών σπογγωδών εγκεφαλοπαθειών, οι οποίες προσβάλλουν τόσο τον άνθρωπο όσο και τα εκτρεφόμενα και άγρια ζώα. Τα νοσήματα αυτά σχετίζονται με την πρωτεΐνη prion (PrP) η οποία εμφανίζεται σε δύο μορφές, τη φυσιολογική (PrPC) και την παθολογική (PrPSC). Η παθολογική μορφή της πρωτεΐνης μπορεί είτε να εισέλθει στον οργανισμό, είτε να προκύψει από κάποια μετάλλαξη εντός του οργανισμού. Η παρουσία της παθολογικής μορφής PrPSC μπορεί να προκαλέσει επιπρόσθετα τη μετατροπή των φυσιολογικών πρωτεϊνών PrPC σε παθολογικές, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση τους και την επακόλουθη συσσωμάτωση σε ινίδια και πλάκες. Η συσσώρευση αυτή εντοπίζεται σε όλο το κεντρικό νευρικό σύστημα και κυρίως στον εγκέφαλο, όπου παρατηρείται καταστροφή των νευρικών κυττάρων.
Η CJD είναι η πιο κοινή μορφή μεταδοτικής σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας στον άνθρωπο. Το 85% των περιπτώσεων είναι σποραδικής φύσης, με τις περισσότερες από τις υπόλοιπες περιπτώσεις να είναι γενετικής προέλευσης (15%). Ένας πολύ μικρός αριθμός περιπτώσεων είναι ιατρογενείς, λόγω χορήγησης ανθρώπινης αυξητικής ορμόνης κατά τη δεκαετία 1970-1980 ή της χρήσης προσβεβλημένων μοσχευμάτων σκληρής μήνιγγας. Είναι σπάνια τα περιστατικά CJD που προέκυψαν λόγω της κατάποσης τροφίμων που έχουν μολυνθεί από σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών ή σχετίζονται με μετάγγιση μολυσμένου αίματος ή προϊόντων αυτού.
Η σποραδική CJD σχετίζεται με μια ταχέως αναπτυσσόμενη άνοια και νευρολογικά χαρακτηριστικά όπως η αταξία και ο μυόκλονος. Η διάγνωση μπορεί να είναι δύσκολη στα αρχικά στάδια και γίνεται με την παρουσία μιας σειράς κλινικών χαρακτηριστικών και διακριτών ανωμαλιών σε υποστηρικτικούς ελέγχους, όπως τριφασικά κύματα στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, υψηλό σήμα στα βασικά γάγγλια στην μαγνητική απεικόνιση του εγκεφάλου και ανίχνευση της πρωτεΐνης 14-3-3 στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ENY) και άλλων δεικτών οξείας νευρωνικής βλάβης όπως η πρωτεΐνη tau στο ENY. Όλοι αυτοί οι έλεγχοι όμως ανιχνεύουν αλλαγές που μπορούν να συμβούν σε πολλές άλλες παθολογικές καταστάσεις. Επομένως, δεν μπορούν να ανιχνεύσουν όλους τους σποραδικούς υποτύπους CJD (sCJD).
Real-Time Quacking-Induced Conversion (RT-QuIC)
Το νευροπαθολογικό χαρακτηριστικό των μεταδοτικών σπογγωδών εγκεφαλοπαθειών είναι η παρουσία της παθολογικής πρωτεϊνικής μορφής PrPSC. Υπήρξαν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις για την ανίχνευση της PrPSC, κάτι το οποίο ήταν δύσκολο λόγω των πολύ μικρών ποσοτήτων που υπάρχουν στα σωματικά υγρά όπως το ENY και το αίμα, αλλά και λόγω της έλλειψης αντισωμάτων που μπορούν να διακρίνουν τη μορφή PrPSC από την PrPC. Η νέα τεχνική Real-Time Quacking-Induced Conversion (RT-QuIC) περιγράφηκε το 2010 και χρησιμοποιείται στην ανίχνευση, σε πραγματικό χρόνο, μικρών ποσοτήτων PrPSC. Η μέθοδος αυτή βασίζεται στη δυνατότητα που έχει η πρωτεϊνική μορφή PrPSC να μετατρέπει τη φυσιολογική PrPC σε παθολογική, με επακόλουθο σχηματισμό συσσωματωμάτων ινιδίων PrPSC. Ο σχηματισμός των συσσωματωμάτων παρακολουθείται σε πραγματικό χρόνο, με τη χρήση φθορίζουσας χρωστικής.
Η συγκεκριμένη μέθοδος παρουσιάζει ειδικότητα 98%-100% και ευαισθησία 92%. Συγκριτικές αναλύσεις έχουν καταδείξει τη μεγαλύτερη ευαισθησία της μεθόδου RT-QuIC σε σχέση με τις δοκιμασίες ανίχνευσης πρωτεϊνών 14-3-3 και tau.
