Αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο – Αντισώματα έναντι του συμπλέγματος PS/PT (φωσφατιδιλοσερίνης/προθρομβίνης)

Το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο (ΑΦΣ)  είναι ένα αυτοάνοσο συστηματικό νόσημα, το οποίο χαρακτηρίζεται από υποτροπιάζουσες φλεβικές ή και αρτηριακές θρομβώσεις, επαναλαμβανόμενες αυτόματες απώλειες (αποβολές) κυήματος, νευρολογικές διαταραχές, πνευμονικές εμβολές,  θρομβοκυτταροπενία κ.α., χαρακτηρίζεται δε από επίμονη παρουσία αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων (ΑΦΑ).

Τα αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα αντιπροσωπεύουν μια μεγάλη ομάδα ανοσοσφαιρινών, μια ετερογενή ομάδα αυτοαντισωμάτων, τα οποία στρέφονται είτε έναντι των πρωτεϊνών δέσμευσης φωσφολιπιδίων, είτε έναντι του συμπλόκου πρωτεϊνών και φωσφολιπιδίων. Σε αυτή την οικογένεια περιλαμβάνονται κυρίως αντισώματα έναντι της β2-γλυκοπρωτεΐνης 1 (anti-β2GPl) IgG ή IgM, αντισώματα έναντι καρδιολιπίνης (aCL) IgG ή IgM καθώς και το αντιπηκτικό του λύκου (LAC) ως έμμεσος τρόπος ανίχνευσης αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων. Τα παραπάνω συμπεριλαμβάνονται στα αναθεωρημένα εργαστηριακά κριτήρια ταξινόμησης του Sapporo, του 2006, για την διάγνωση του αντιφωσφολιπιδικού συνδρόμου.

Επί πλέον, σε ασθενείς με ΑΦΣ έχουν περιγραφεί αντισώματα έναντι και άλλων αντιγονικών επιτόπων όπως της φωσφατιδυλοσερίνης, της φωσφατιδυλοϊνοσιτόλης, της φωσφατιδυλοχολίνης, της προθρομβίνης, της ανεξίνης καθώς επίσης και έναντι των συμπλόκων φωσφολιπιδίων με πρωτεΐνες όπως προαναφέρθηκε. Τελευταία, στοιχεία πολλών μελετών τεκμηριώνουν την παρουσία αυτοαντισωμάτων έναντι ενός συμπλόκου αποτελούμενου από φωσφατιδυλοσερίνη (φωσφολιπίδιο) και προθρομβίνη (πρωτεΐνη), PS/PT στους ασθενείς με ΑΦΣ.

Σε συστηματική ανασκόπηση, των Sciascia et al ,  κατεδείχθη  η παρουσία των αντι-PS/PT  (κυρίως τάξεως IgG) ως  ένας ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για αρτηριακές ή και φλεβικές θρομβώσεις,  ενώ σε άλλη  πολυκεντρική μελέτη η παρουσία  των anti-PS/PT  αντισωμάτων προσδιορίστηκε στο 51% των ασθενών με ΑΦΣ  όταν το αντίστοιχο ποσοστό σε μη πάσχοντες δεν ξεπέρασε το 9%. Το τελευταίο είναι ενδεικτικό της θετικής σχέσης τους με το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο. 

Σύμφωνα με την βιβλιογραφία, σε περιπτώσεις κατά τις οποίες τα αποτελέσματα των βασικών εξετάσεων που συμπεριλαμβάνονται στα κριτήρια κατάταξης του ΑΦΣ, είναι διφορούμενα ή αρνητικά, παρά την έντονη κλινική υποψία για αυτό,   η παρουσία  αντί  PS/PT  μπορεί να συμβάλει σημαντικά   στην αποσαφήνιση της  διάγνωσης.

Επίσης, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι τα συγκεκριμένα αντισώματα μπορεί να ανιχνευθούν και πριν την εμφάνιση των κλινικών χαρακτηριστικών του ΑΦΣ, ενώ ανευρίσκονται και σε ασθενείς άλλων συστηματικών αυτοάνοσων παθήσεων όπως ο ερυθυματώδης λύκος (SLE) και συνδρόμων που ομοιάζουν με αυτόν.

Ένα αρνητικό αποτέλεσμα δεν πρέπει να αποκλείει τη διάγνωση του ΑΦΣ, καθώς και άλλα φωσφολιπίδια ή πρωτεϊνικά αντισώματα σχετίζονται επίσης με αυτήν τη διαταραχή. Τέλος είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι όλα τα αποτελέσματα θα πρέπει να συνεκτιμώνται με την κλινική εικόνα του εξεταζόμενου.