Ταχεία απώλεια όσφρησης ως πρόδρομη εκδήλωση άνοιας και μείωσης της μάζας των εγκεφαλικών περιοχών που σχετίζονται με τη νόσο Alzheimer

Eρευνητές της Ιατρικής Σχολής του Σικάγο ανακάλυψαν έναν σημαντικό λόγο για την εκτίμηση της ικανότητας των εξεταζόμενων στην αντίληψη και διαχωρισμό εισπνεόμενων οσμών. Εκτός του ότι μπορεί να υπάρξει απώλεια οσμής συν τω χρόνω ως εκδήλωση απώλειας της νοητικής λειτουργίας , είναι δυνατόν να οδηγήσει και στην πρόβλεψη δομικών μεταβολών σε περιοχές του εγκεφάλου που είναι σημαντικές στη νόσο Αlzheimer και στην άνοια.

Στην μελέτη εξετάσθηκαν 515 άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν στις 2 Ιουλίου του τρέχοντος στο περιοδικό Alzheimer and Dementia . Σκοπός της μελέτης ,το ενδεχόμενο καθιέρωσης μιας νέας προληπτικής δοκιμασίας ελέγχου πρώιμου εντοπισμού της έκπτωσης νοητικής ικανότητας του εξεταζόμενου , με βάση την οσφρητική του ικανότητα .

“Από την συγκεκριμένη μελέτη προκύπτει το συμπέρασμα, ότι η ταχεία έκπτωση της αίσθησης της οσμής αποτελεί έναν καλό δείκτη του καταληκτικού/τελικού σταδίου αποδιάταξης των δομών σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου”, τόνισε ο επικεφαλής της μελέτης J.M. Pinto, MD, καθηγητής χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο του Chicago, ειδικός στη μελέτη των νοσημάτων του οργάνου της όσφρησης και των ρινικών κοιλοτήτων.

Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 6 εκατομμύρια Αμερικανοί πάσχουν από Αlzheimer, που χαρακτηρίζεται από απώλεια μνήμης και άλλα συμπτώματα, όπως μεταβολές της διάθεσης και δυσκολία στην επιτέλεση καθημερινών καθηκόντων. Επί του παρόντος, δεν υφίσταται θεραπεία για τη νόσο, παρά μόνο κάποια φάρμακα που επιβραδύνουν προσωρινά την εξέλιξη της.

Η μνήμη παίζει καθοριστικό ρόλο στην ικανότητα αναγνώρισης οσμών. Οι ερευνητές γνωρίζουν από μακρού ότι υφίσταται συνδετικός κρίκος μεταξύ της αίσθησης της οσμής και της άνοιας. Οι πλάκες αμυλοειδούς και οι ιστολογικές διαμορφώσεις που χαρακτηρίζουν τον ιστό που προσβάλλεται από την νόσο Αlzheimer, συνήθως εμφανίζονται σε περιοχές που σχετίζονται με την οσφρητική διαδικασία προτού εκδηλωθούν σε άλλες περιοχές του εγκεφάλου. Δεν είναι ακόμη γνωστό εάν αυτού του τύπου η βλάβη ουσιαστικά προκαλεί την έκπτωση της οσμής.

Ο κ. Pinto και οι συνεργάτες του ήθελαν να ερευνήσουν και εάν ήταν δυνατόν να ταυτοποιήσουν τις μεταβολές στον ανθρώπινο εγκέφαλο που συντελούνται με το χρόνο και ενδεχομένως συνδέονται με την απώλεια οσμής και νοητικής λειτουργίας.

“Η ιδέα ήταν ότι άνθρωποι με ταχέως εξελισσόμενη έκπτωση της οσφρητική ς τους ικανότητας, πιθανώς να είναι σε δυσμενέστερη κατάσταση όσον αφορά εγκεφαλικά προβλήματα τύπου Αlzheimer, σε σχέση με άτομα που παρουσίασαν βραδεία έκπτωση της οσφρητικής τους ικανότητας ή ακόμη καλύτερα , διατηρούσαν φυσιολογική αίσθηση οσμής” ανέφερε ο κ. R.Pacyna, ένας εκ των ερευνητών της ο ομάδας και συγγραφέας της μελέτης.

H ομάδα των ερευνητών χρησιμοποίησε δεδομένα ασθενών από άλλη έρευνα που αφορούσε τη μνήμη και την γήρανση στο ίδιο πανεπιστήμιο, που ξεκίνησε το 1997 με σκοπό να διερευνήσει χρόνιες καταστάσεις της γήρανσης και νευροεκφυλιστικά νοσήματα όπως το ALZHEIMER.

Πρόκειται για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας των οποίων η ικανότητα να ξεχωρίζουν συγκεκριμένες οσμές ελέγχονταν κάθε χρόνο , όπως επίσης η νοητική τους λειτουργία , τα σημεία άνοιας, καθώς και άλλες παράμετροι της υγείας τους. Ορισμένοι συμμετέχοντες είχαν πραγματοποιήσει και μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου.

Οι επιστήμονες βρήκαν ότι η ταχεία έκπτωση της αίσθησης της οσμής κατά την διάρκεια φυσιολογικής νοητικής κατάστασης, προοιώνιζε διάφορα χαρακτηριστικά νόσου Αlzheimer, όπως μικρότερο όγκο φαιάς ουσίας στις περιοχές όπου ο εγκέφαλος σχετίζεται με την όσφρηση και τη μνήμη, δυσμενέστερη νοητική εξέλιξη και υψηλότερο κίνδυνο άνοιας.

Στην πραγματικότητα, ο κίνδυνος απώλειας της οσμής αφορούσε άτομα φέροντα το γονίδιο Apo-ε4, γνωστός προδιαθεσικός παράγοντας κινδύνου ανάπτυξης της νόσου Alzheimer.

Oι μεταβολές ήταν έκδηλες κυρίως στις πρωτογενείς οσφρυτικές περιοχές περιλαμβανομένης της αμυγδαλής ,της ενδορινικής περιοχής, καθώς και του ίπποθαλάμου.

” Μπορέσαμε να καταδείξουμε ότι η μάζα και το σχήμα των περιοχών της φαιάς ουσίας που σχετίζονται με την μνήμη ατόμων με ταχεία έκπτωση της οσμής, ήταν μικρότερες σε σύγκριση με τα άτομα που έπασχαν από βραδεία έκπτωση της οσμής ” ανέφερε ο καθηγητής κ. Pinto.

Χρυσός κανόνας είναι η αυτοψία των ανθρώπων στους οποίους υπάρχει η υπόνοια ότι πάσχουν από Αlzheimer. Ελπίζουμε να ενισχύσουμε αυτά τα ευρήματα μετά από εξέταση εγκεφαλικού ιστού για δείκτες νόσου Αlzheimer.

Οι ερευνητές επίσης σκοπεύουν να μελετήσουν την αποτελεσματικότητα των δοκιμασιών οσμής στην κλινική πράξη κατά τρόπο όμοιο με τις δοκιμασίες που χρησιμοποιούνται στον έλεγχο όρασης και ακοής, προκειμένου να ανιχνευθούν και να καταγραφούν πρώιμα σημεία άνοιας σε μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικες, με απώτερο σκοπό την ανάπτυξη νέων θεραπειών .

Οι δοκιμασίες οσμής είναι φθηνές, εύχρηστες, αποτελούμενες από μία σειρά στειλεών ομοίων στην εμφάνιση με μαρκαδόρους από τσόχα. Kάθε στειλεός εμποτίζεται με διαφορετική μυρωδιά, την οποία ο εξεταζόμενος καλείται να διακρίνει μεταξύ μιας ομάδας τεσσάρων επιλογών.

Εάν αναγνωρισθούν άτομα σε ηλικία 40, 50 και 60 ετών να βρίσκονται σε πρόωρα υψηλό κίνδυνο θα μπορούσαν να ενταχθούν σε κλινικές μελέτες με σκοπό να αναπτυχθούν καταλληλότερα φάρμακα.

Η μνήμη παίζει καθοριστικό ρόλο στην δυνατότητά μας να αναγνωρίζουμε οσμές. Οι ερευνητές γνωρίζουν από καιρό την ύπαρξη σύνδεσης μεταξύ αίσθησης της οσμής και της άνοιας. H μελέτη περιοριζόταν από το γεγονός ότι οι συμμετέχοντες έκαναν μόνο μία μαγνητική τομογραφία, έτσι δεν ήταν δυνατόν να καταγραφεί με ακρίβεια πότε ξεκινούσαν οι δομικές μεταβολές και πόσο γρήγορα οι περιοχές του εγκεφάλου συρρικνώνονταν.

“Πρέπει να θεωρήσουμε την μελέτη μας μέσα στο πλαίσιο όλων των παραγόντων κινδύνου που γνωρίζουμε για το Αlzheimer, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής και της άσκησης” είπε ο κ.Pinto.

“H αίσθηση της οσμής και οι μεταβολές της, θα μπορούσαν να είναι σημαντικό στοιχείο σε συνδυασμό με μια ομάδα παραγόντων που πιστεύουμε ότι επηρεάζουν τον εγκέφαλο στην υγεία και τη νόσο” συνέχισε.

Τέλος, καθώς οι συμμετέχοντες στη μελέτη ήταν λευκοί, απαιτείται επιπρόσθετη έρευνα ώστε να διαπιστωθεί αν πληθυσμοί που δεν εκπροσωπήθηκαν προσβάλλονται εξ ίσου. Σε προηγούμενη μελέτη εντοπίστηκαν εκσεσημασμένες διαφορές ανά φυλή, όπου οι Αφροαμερικανοί αντιμετώπιζαν την πλέον σοβαρή έκπτωση οσφρυτικής λειτουργίας.

‘Rapid oflactory decline during aging predicts dementia in AD brain regions’ JM.Pinto et al. Alzheimer’s and Dementia.