Τα μικροπλαστικά σωματίδια ενδεχομένως να συνδέονται με καρδιαγγειακές παθήσεις

Κατά την αθηροσκλήρωση, πάθηση που οφείλεται στη συσσώρευση αθηρωματικής πλάκας  εντός των αρτηριών, το εύρος τους μειώνεται, η ροή του αίματος στα διάφορα σημεία του σώματος ελαττώνεται και ο κίνδυνος εγκεφαλικών επεισοδίων, στηθάγχης και καρδιακής προσβολής αυξάνεται.

Οι αθηρωματικές πλάκες είναι συνήθως ένα «μείγμα» χοληστερόλης, λιπαρών ουσιών, κυτταρικών αποβλήτων, ασβεστίου και μιας πρωτεΐνης πήξης του αίματος που ονομάζεται ινώδες. 

Σύμφωνα λοιπόν με τη νέα αυτή μελέτη, κατά την οποία εξετάστηκαν περίπου 300 άτομα με αθηροσκλήρωση, στα άτομα τα οποία ανιχνευθήκαν μικροπλαστικά και νανοπλαστικά εντός των πλακών τετραπλασιαζόταν ο κίνδυνος εγκεφαλικού ή καρδιαγγειακού επεισοδίου ή το να καταλήξουν από οποιαδήποτε αιτία τα επόμενα τρία χρόνια. Η συγκεκριμένη έρευνα δημοσιεύτηκε στο New England Journal of Medicine στις 7 Μαρτίου του 2024.

Οι ερευνητές γνωρίζουν από καιρό ότι οι χημικές ουσίες (συστατικά) των πλαστικών μπορεί να «εκπλυθούν» και να προκαλέσουν προβλήματα υγείας, όπως η αρνητική επίδραση στο ενδοκρινικό σύστημα, “αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε μια επίδραση στην ανθρώπινη υγεία που αποδίδεται στα ίδια τα σωματίδια”, λέει ο Philip Landrigan, παιδίατρος και επιδημιολόγος δημόσιας υγείας στο Boston College, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, αλλά έχει ασχοληθεί πολλά χρόνια κατά τη διάρκεια της καριέρας του μελετώντας τις επιπτώσεις των τοξικών χημικών ουσιών στην ανθρώπινη υγεία. Ο Dr Landrigan ήταν ένας από τους βασικούς ερευνητές στη μελέτη για τη δηλητηρίαση από μόλυβδο που οδήγησε την κυβέρνηση των ΗΠΑ να αφαιρέσει τον μόλυβδο από τη βενζίνη και τις βαφές. 

«Μέχρι τώρα, γνωρίζουμε ότι τα σωματίδια ήταν πάντα εκεί, αλλά δεν ξέραμε τίποτα για το τι κάνουν. Η τελευταία δημοσίευση αυτό το αλλάζει», ανέφερε ο Dr Landrigan που αναμένει ότι αυτή η μελέτη θα δώσει ώθηση σε περαιτέρω έρευνα, προκειμένου να διερευνηθεί η βλαπτική επίδραση των μικροπλαστικών και σε άλλα όργανα όπως ο εγκέφαλος, τα νεφρά και το αναπαραγωγικό σύστημα. 

Ο Giuseppe Paolisso, καρδιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καμπανίας Luigi Vanvitelli στην Ιταλία και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, σημείωσε ότι δεν μπορούσαν να προσδιορίσουν τον τρόπο με τον οποίο τα μικροπλαστικά εισήλθαν στα αιμοφόρα αγγεία. «Μπορούν να εισέλθουν στο σώμα με πολλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένης της εισπνοής τους από τον αέρα και της κατανάλωσης τους από τις τροφές και το νερό» και συνέχισε «Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι, τα δεδομένα μας θα μπορούσαν να είναι μια προειδοποίηση ότι θα πρέπει να προσπαθήσουμε στην καθημερινή μας ζωή να μειώσουμε τη χρήση πλαστικών και να χρησιμοποιήσουμε περισσότερο το γυαλί». 

«Ένας μεγάλος όγκος ερευνών έχει ήδη δείξει ότι τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά σωματίδια βρίσκονται ουσιαστικά παντού στο σώμα μας», είπε ο Kenneth Spaeth, γιατρός εργασίας στο Northwell Health στη Νέα Υόρκη, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη και συνέχισε «Δεδομένης της σύστασης αυτών των σωματιδίων, υπάρχει εδώ και πολύ καιρό η υποψία ότι παίζουν ρόλο στην υγεία μας». Επομένως, τα ευρήματα δεν προκαλούν απαραίτητα έκπληξη, σύμφωνα με όσα ανέφερε, αλλά είναι σημαντικά. 

Τα περισσότερα τρέχοντα δεδομένα που έχουν οι επιστήμονες για τις επιδράσεις των μικροπλαστικών και των νανοπλαστικών στο σώμα προέρχονται από μελέτες σε ζώα, δηλώνει ο Aaron Aday, καρδιολόγος στο Πανεπιστήμιο Vanderbilt με ειδίκευση στην αγγειοπλαστική. «Γνωρίζαμε ότι αυτά τα μικροπλαστικά και νανοπλαστικά θα μπορούσαν να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος και σε ορισμένα όργανα, αλλά αυτή η έρευνα είναι ένα πολύ μεγάλο άλμα όσον αφορά την εύρεση τους στην αθηρωματική πλάκα σε σοβαρά νοσούντες» ανέφερε και συνέχισε «Αυτή είναι σίγουρα μια μελέτη ορόσημο για τη σύνδεσή τους με τις ανθρώπινες ασθένειες».

Συνδέοντας τα μικροπλαστικά με καρδιακές παθήσεις 

Στη μελέτη συμμετείχαν 304 ενήλικες που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση καρωτιδικής ενδαρτηρεκτομής, (καθαρισμός-αφαίρεση της συσσωρευμένης αθηρωματικής πλάκας από την καρωτιδική αρτηρία). Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι συσσώρευση πλάκας στις καρωτίδες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου εάν ένα κομμάτι της αποσπαστεί και «φράξει» μια μικρότερη αρτηρία, εμποδίζοντας τη ροή του αίματος. 

Στη συνέχεια αφού αφαιρέθηκαν οι πλάκες, οι ερευνητές τις ανέλυσαν για την ανεύρεση μικροπλαστικών. Κατά την ανάλυσή τους ανιχνεύθηκε πολυαιθυλένιο, το πιο κοινό πλαστικό στον κόσμο, στο 58% των ασθενών. Βρέθηκε επίσης πολυβινυλοχλωρίδιο – γνωστό ως PVC – σε ποσοστό 12% αυτών. 

Όταν οι ερευνητές εξέτασαν τα δείγματα των πλακών με  το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, παρατήρησαν σωματίδια με οδοντωτές παρυφές εντός των μακροφάγων. Τα μακροφάγα είναι τύπος λευκών αιμοσφαιρίων που περιβάλλουν και αποδομούν εισβολείς, όπως βακτήρια, ιούς, αλλά και ξένα σώματα και εν συνεχεία συνδράμουν στην αποβολή τους από τον οργανισμό.

Στην πορεία οι ερευνητές παρακολούθησαν 257 από τους ασθενείς για δύο έως τρία χρόνια ώστε να καταγράψουν πόσοι από αυτούς υπέστησαν καρδιακή προσβολή, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο  ή απεβίωσαν από οποιαδήποτε αιτία. Οι ασθενείς στων οποίων τις αφαιρεθείσες πλάκες ανιχνευθήκαν μικροπλαστικά και νανοπλαστικά είχαν περίπου 4,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να υποστούν καρδιακή προσβολή, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή να καταλήξουν τα επόμενα χρόνια. 

Οι ερευνητές δεν μπορούν να εξηγήσουν με βεβαιότητα τον τρόπο με τον οποίο τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά συμβάλλουν στις καρδιακές προσβολές ή τα αγγειακά εγκεφαλικά. Υποθέτουν ότι είναι πιθανό τα μικροσωματίδια να προκαλούν φλεγμονή καθώς τα μακροφάγα συνεργάζονται για να απαλλάξουν το σώμα από τα ξένα σωματίδια, λέει ο Dr Paolisso. Καθώς η φλεγμονή στην αθηρωματική πλάκα αυξάνεται, ευκολότερα κάποιο ή κάποια κομμάτια αυτής μπορούν να αποσπαστούν και να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος. 

Η υπόθεση της φλεγμονής έχει λογική, καθώς είναι γνωστό ότι τα μακροφάγα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της αθηρωματικής πλάκας και ότι η φλεγμονή είναι σημαντική στις καρδιαγγειακές παθήσεις, λέει ο Dr Aday. 

«Εάν αυτά τα σωματίδια προκαλούν μεγαλύτερη φλεγμονή στην αθηρωματική πλάκα, τότε ίσως οι πλάκες να είναι πιο ευάλωτες στο να προκαλέσουν προβλήματα στο μέλλον», λέει ο Dr Aday, «αλλά είναι πολύ νωρίς για να πούμε με βεβαιότητα αν συμβαίνει αυτό». 

Δεν είναι επίσης σαφές το μέγεθος της βλάβης που μπορεί να προκληθεί από τις χημικές ουσίες των πλαστικών σε σχέση με τα ίδια τα φυσικά σωματίδια.

Δεδομένων των πολλών διαφορετικών και δυνητικά τοξικών χημικών ουσιών που περιέχουν στη σύνθεσή τους τα πλαστικά, θα μπορούσαν να έχουν οποιεσδήποτε επιδράσεις στο σώμα μας, είπε ο Dr Spaeth και συνέχισε λέγοντας ότι, σε αντίθεση με τα φαρμακευτικά προϊόντα, τα οποία ελέγχονται σε κλινικές δοκιμές, δεν είναι ηθικό να ελέγχονται οι περιβαλλοντικές εκθέσεις όπως τα μικροπλαστικά σε ανθρώπους σε τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές . «Δυστυχώς, είμαστε όλοι μέρος ενός ζωντανού πειράματος όπου όλοι θα μπορούσαμε να μελετηθούμε» ανέφερε.

Ενώ οι άνθρωποι δεν μπορούν να κάνουν πολλά για να ελέγξουν την ευρεία έκθεσή τους στα πλαστικά που βρίσκονται στο περιβάλλον, μπορούν να υιοθετήσουν συνήθειες στον τρόπο ζωής τους που είναι γνωστό ότι μειώνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, όπως η τακτική σωματική δραστηριότητα, η υγιεινή διατροφή και η αποφυγή του καπνίσματος. 

Δεν είναι ξεκάθαρο κατά πόσο οι περιβαλλοντικοί ρύποι συμβάλλουν στις καρδιαγγειακές παθήσεις ή και σε άλλες ασθένειες, αλλά η διατροφή, η άσκηση και ο τρόπος ζωής έχουν πιθανώς πιο θετικό αντίκτυπο πάνω μας από ότι «η ανησυχία» για το πόσα πλαστικά μπουκάλια νερού υπάρχουν στο σπίτι μας. 

Πηγή: National Geographic